Юлій Ставровскый-Попрадов
Юлій Ставровскый-Попрадов (18. януара 1850, Сулин - 27. марца 1899, Чертижне) - русиньскый будитель, поет, фолклоріста, публіціста, етноґраф, ґрекокатолицькый священик.
| Юлий Ставровскый-Попрадов | |
|---|---|
| Юлий Ставровскый | |
 Портрет од нар.умѣлця В.Скакандия | |
| Чинность | Священик, писатель, етнограф |
| Уроджѣня | януара 18, 1850 |
| Мѣсто роджѣня | Сулин, Австро-Мадярщина |
| Упокоеня | марца 27, 1899 (49 р.) |
| Мѣсто смерти | Пряшов, Австро-Мадярщина |
| *** | |
БіоґрафіяРедагувати
Уродив ся в селї Сулин в родинї де про походжіня ёго матери пановала атмосфера мадярьской културы. Учів ся в ріднім селї, в Подолинцї і Левочі. Потом штудовав на ґімназії в Пряшові (1863-68) і одты року 1868 пішов на духовный семінарь в Будапештї. Ту стрїтив російского діпломата К.Л. Кустодієвом, котрый силно впливав на ёго славяньскы і русофільскы погляды. По высвячіню на священика спочатку служыв в селї Орябина (1874-76), потом в роках 1877-78 працовав в єпіскопскій канцеларії пряшівского єпіскопа Николая Товта. Року 1879 по рекомендації Адолфа Добряньского перебрав місце попа в Чертіжнім де зістав до кінце жывота. Подля нёго про успішне завершіня народного оброджіня Русинів є кодіфікація русиньского языка, но сам писав підкарпатьсков варіантов російского языка.
ТворбаРедагувати
Творба Ю. Ставровского-Попрадова складать ся з лірічной поезії, етноґрафічных нарисів і фолклорных записів. Друковав на сторінках сучасных ёму підкарпатьскых новинок і часописів: „Свѣтъ‟, „Новый свѣт‟, „Карпатъ‟, „Листокъ‟, але тыж в мадярьскоязычній періодіцї. Продовжуючі традіцію народных будителїв старшого поколїня, він вызывать Русинів „научіти ся самых себе‟. Тото пересвідчіня одбито в ёго статях о фолклорї і звыках свого народу: „Очерки изъ Подкарпатской Руси‟ (1872), „Сказкы изъ спишской Руси‟ (1872), „Ярмарка въ одномъ городѣ вышнаго Спиша‟ (1872), „Работа со льномъ и полотном у спишскихъ русскихъ‟ і іншых.[1][2]
Ю. Ставровскый-Попрадов писав «підкарпатьскым варіантом» русского языка. Написав дакілько языкознательскых статей, присвяченых голосным і выкладовому языку в школах. Написав русскоязычный „Русскій букваръ‟, але тот зостав в рукопису. Меджі іншыма неопублікованыма роботами писателя мож спомянути публицистичну роботу „Отношеніе венгро-русскихъ к мадярамъ‟ і роботу на тему історії „Нѣчто объ образованіи венгро-русскаго народа‟. Ёго історічны роботы, присвячены Краснобрідьскому монастырю і селу Чертижне, были выданы в мадярьскім языку. Од часу смерти Ю. Ставровского-Попрадова ёго роботы были выданы Николаём Бескидом (1928) і Оленов Рудловчаковов (1984).[1][2]
Ставровскый о литературном языкуРедагувати
Ставровскый во своих языковых симпатиях еднозначно и усвѣдомено ишов традичнов дорогов, указанов Духновичом, Што веце, такый погляд роздѣляли не лем его колегы и окружѣня, але и тогдышна наука Мадярщины. Зато, неисторичне е тверджѣня, же причинов была ограниченость Ставровского.[3] В конци живота, склавши зберку проповѣдей так поясняв погляд на литературный язык: «...при составленіи этихъ проповѣдей я не могъ приняти во вниманіе всѣ нарѣчія, господствующія у нашего простонародія. Я писалъ потому на томъ, употребляемомъ у насъ вообще, литературном языкѣ, на котором писаны и сочиненія пок. Духновича, или торжественныя рѣчи нашихъ просвѣщенныхъ архіереевъ, или школьные учебники, издаваемые нашими епархіальными начальствами.»
Жерела и одказыРедагувати
- Федір Ковач: Ставровський-Попрадов Юлій //Краєзнавчий словник русинів-українців. Пряшівщина. Упорядник Федір Ковач. — Пряшів: СРУСР, 1999. ISBN 80-85137-15-1 (укр.) С. 326.
- Иван Поп: Ставровский-Попрадов Юлий //Поп, Иван. Энциклопедия Подкарпатской Руси. — Ужгород: Изд-во В.Падяка, 2001. — 431 с. ISBN 966-7838-23-4 (рус.) Сс. 351–352.
- А.З.. 170 років од народжіня Юлія Ставровского-Попрадова (по русинскы). http://www.cms3.rusynacademy.sk/?17-1-2020-170-%D1%80%D0%BE%D0%BA%D1%96%D0%B2-%D0%BE%D0%B4-%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D1%96%D0%BD%D1%8F-%D0%AE%D0%BB%D1%96%D1%8F-%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0. Одказ перевіреный 2020-01-31.
ЛітератураРедагувати
- Іван Поп. Podkarpatská Rus - osobnosti její historie, vědy a kultury — Прага: Libri, 2008. — С. 324. — 1200 екз.. ISBN 978-80-7277-370-1
- Краєзнавчий словник русинів-українців. Пряшівщина. Упорядник Федір Ковач. — Пряшів: СРУСР, 1999. ISBN 80-85137-15-1 (укр.) С. 326.
- Михал Шмайда. А іщі вам вінчую — Пряшів: Slovenské pedagogické vydavateľstvo, 1992. — С. 35. — 502 с. — 700 екз.. ISBN 80-08-01151-3