Вікіпедія

Теодозий Злоцкый

(Напрямленый з Феодосій Злоцькый)

Теодозий Злоцкый, *11. октобер 1846, Осой, жупа Берег, Мадярске кральовство – †30. юл 1926, Драгово, жупа Мараморош, Мадярске кральовство — грекокатолицкый священик, етнограф и фолклорист, поет, член Етнографичного общества Мадярщины.[2][3]

Теодозий Злоцкый
мад. Zloczky Theodoz[1]
Чинность священик, етнограф, поет
Уроджѣня октобра 11, 1846(1846-10-11)
Осой, жупа Берег, Мадярске кральовство
Упокоеня юла 30, 1926 (79 р.)
Драгово, жупа Мараморош, Мадярске кральовство
Родич Ґріґорій Жатковіч
ЕСУ:16344;

Ку писателям Нового Свѣта належить ай роботливый етнограф, збератель народных приповѣдок, переказовань, спѣванок, повѣрок и пословиць, Теодозий Злоцкый.[4]

Евмений Сабов[5]

Биография едітовати

Походжѣня и штудии едітовати

Походив з родины грекокатолицкого священика, осойского пароха Антония Злоцкого и Анны Злоцкой, родж. Турзов. Народны школы выходив в Хустѣ и Сатмарѣ. Гимназиалны штудии абсолвовав в Сатмарѣ и Унгварѣ, а теологичны — в Унгварѣ и Будапештѣ.[6][7]

Служба едітовати

Высвяченый на священика в року 1874, служив в селах Изкы, Копашново, Золотарьово, Драгово. В конци священичой службы быв тыж деканом свого округа.[6] Умер як пензионованый священик и погребеный в Драговѣ.[7][3][8]

Творба едітовати

В штудентской добѣ едітовати

Зачав писати ещи яко штудент «язычием», але под вплывом устной народной творчости, котру активно зберав цѣлый свой живот, в значной мѣрѣ перейшов на народный язык. В его наробку доминовала любовна, социално-бытова и патриотична лирика; брав ся тыж до сполоченскых, историчных ай морално-религийных тем. Окремы его поезии штилизованы як народны пѣснѣ. Первы вершѣ опубликовав в новинцѣ «Свѣтъ». Наступно тыж в иншых тогочасных выданях, як то: «Новый Свѣтъ», «Листок», «Карпато-русскій вѣстникъ», «Русскій вѣстникъ», «Наука».[2]

По року 1871 настав упадок литературной творбы, Новый Свѣтъ ся закрыв, обстояня ся змѣнили, а лѣпшы писателѣ замовкли.[5] Од року 1872 имя Теодозия Злоцкого в пресѣ стрѣчать ся барз рѣдко.[9]

В добѣ священичой едітовати

Од зачатку священичой службы переважна часть его литературной, етнографичной и фолклористичной роботы зоставала в рукописах. Его найважнѣйша етнографична робота о бабонах, повѣрах и звычаях Золотарьова опубликована в мадярскоязычной новинцѣ Kelet (1888–1889),[8] де появила ся векшина его етнографичных дѣл. За тоту чинность быв позваный за официалного референта з етнографии Подкарпатя в Етнографичном обществѣ Мадярщины.[6] З розличных причин его пояснѣня ку етнографичным текстам не могли быти напечатаны, были непорозумѣлы про редакторох. Злоцкый быв майнаперед священик, а уже так етнограф, его позиция была, же етнографичны публикации «не мож генерализовати на цѣлый народ... звекша мають они лем историчну цѣну; поганска пѣсня и колыскова в устах христианина далеко стоить од сердця народа», циже позерав на то як на пережиток минулого.[7] По мадярскы публиковав и свои вершѣ, в товмачѣню по украинскы (Юрий Шкробинець) часть из них появила в зберцѣ На Верховині (1984).[10][3]

Злоцкый усиловав ся писати языком, котрый бы близше ся основав на народной бесѣдѣ. Про то склав граматику, котра ся операла на подкарпатскы диалекты — A kárpátaljai orosznyelv oknyomozó grammatikája (Практична граматика карпаторуского языка), 1883. Але тота граматика не была выдана, хоть на ню уже были выголосили предплату.[11] Граматика тота была основана переважно на мараморошском диалектѣ, але на етимологичном правописѣ. В року 1883, уже по выголошѣню предплаты, намѣсто того, жебы пошла до печатнѣ, «трафила такой того року до библиотекы НТШ у Львовѣ без згоды и знатя автора» и нигда ся не дочекала публикации.[12]

Наслѣдство едітовати

Уже на пензии, в року 1919 Злоцкый ся взяв за упорядкованя свого рукописного наслѣдства. Часть рукописох передав литературознателю Евмению Сабову.[9] Иншу часть — в редакцию новинкы Свобода и Наш родный край. Послѣдня выдала его едину опубликовану книжочку Выборъ изъ поезій (1923). Ай при выданю той единой книжочкы автор, котрый ся тримав етимологичного правописа, «мав остры сперекы з редактором, але и так в печатном выданю его стихы, сопротив оригиналам, указали ся оправленыма на украинскый смак».[13] О том свѣдчить ай вступне слово, в котром автор упоминать тыж рукописну свою граматику, што была «безъ согласія и вѣдома автора передана библіотекѣ общества Шевченка».[6] Тот рукопис мадярскоязычной книгы (!) доднесь лежить в архивѣ НТШ во Львовѣ.[14]

Иншы рукописы, правдоподобно, утрачены.

Интересны факты едітовати

Жерела и одказы едітовати

  • Ґабор В. В. (2010). Злоцький Феодосій Антонович. in І.М. Дзюба, А.І. Жуковський, М.Г. Железняк та ін.. Енциклопедія Сучасної України: електронна версія [веб-сайт]. Київ: Інститут енциклопедичних досліджень НАН України. https://esu.com.ua/search_articles.php?id=16344. укр.
  • Ѳеодосій Злоцкій (1923). Выборъ изъ поезій. Библіотека новинки «Наш родный край». 2. Ужгородъ: Наш родный край. 
  • Николай Лелекачъ (1944). Подкарпатское письменство на початку ХХ. вѣка. Унгваръ: Выданя Подкарпатского Общества Наукъ. Литературно-наукова библіотека, ч. 37. pp. 10–13. https://rusin8.webnode.ru/news/podkarpatskoje-pisjemstvo-na-pochatku-khkh-vѣka/. 
  • Павло Роберт Маґочій (2021). Валерій Падяк. ed. Підкарпатська Русь. Формування національної самосвідомості (1848–1948) (2 ed.). Ужгород: Вид-во Валерія Падяка. pp. 90–91. ISBN 978-966-387-127-1. укр.
  • Евгеній Недзѣльскій (1932). Очеркъ карпаторусской литературы. Ужгородъ: Подкарпаторусскій Народопросвѣтительный Союз. pp. 195–197. русс.
  • Іван Поп: Злоцький Феодосій (Злоцкій Теодозій) //Енциклопедія історії та культури карпатських русинів. Укладачі Маґочій П. Р., Поп І. — Ужгород: Вид-во В. Падяка, 2010. — 856 c.+ХХХІІ с. ISBN 978-966-387-044-1 укр. С. 247
  • Евменій Сабовъ (1925). Очеркъ литературной дѣятельности и образованія карпатороссовъ. Ужгород: Культурно-просвѣтительное общество имени Александра Духновича. p. 28. 
  • Франтішек Тіхий (1996). Розвиток сучасної літературної мови на Підкарпатській Русі. Ужгород: Академія наук вищої школи України. Відділенні літератури, мови, мистецтвознавства та журналістики. pp. 121–122. укр.
  • Хланта І. В.: Злоцький Феодосій //Енциклопедія Закарпаття. Визначні особи ХХ століття. Закарпатський осередок НТШ. Під наук. ред. Довганича О. Д. — Ужгород: «Гражда», 2007 — 400 c. ISBN 978-966-8924-33-0 укр. Сс.136–137

Референции едітовати

  1. ↑ Séda Ernő (1874). Függelék: 285... Zloczky Theodoz. A Központi Növendékpapság magyar Egyházirodalmi Iskolájának története. Budapest: M. E. I. Iskola. p. 370. https://library.hungaricana.hu/en/view/PazmanyHTK_EgyhazIrodIskMunkalatai_1874_53/?pg=395&layout=s. мад.
  2. ↑ 2,0 2,1 Ґабор В. В.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Хланта І. В.
  4. ↑ В оригиналѣ: К писателямъ «Н. Свѣта» принадлежитъ еще и трудолюбивый этнографъ, собиратель народныхъ сказокъ, преданій, пѣсенъ, повѣрій и пословицъ, Ѳеодозій Злоцкій.
  5. ↑ 5,0 5,1 Евменій Сабовъ
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Ѳеодосій Злоцкій
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Николай Лелекачъ
  8. ↑ 8,0 8,1 Іван Поп
  9. ↑ 9,0 9,1 Евгеній Недзѣльскій
  10. ↑ Мишанич О. В., ред. (1984). Феодосій Злоцький (по украинскы). На Верховині. Ужгород: Карпати. pp. 290–294. 
  11. ↑ Павло Роберт Маґочій, сс. 90–91.
  12. ↑ Франтішек Тіхий, сс. 121–122.
  13. ↑ Валерий Разгулов (03.08.2021). Архивы раскрывают свои тайны: НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ ЯЗЫКОВОЙ ПОЛИТИКИ НА ПОДКАРПАТСКОЙ РУСИ – I. UA-REPORTER. https://ua-reporter.com/news/arhivy-raskryvayut-svoi-tayny-nekotorye-aspekty-yazykovoy-politiki-na-podkarpatskoy-rusi-i. [перевірено 2021-10-14]. "Проф. Конст. Стрипский, 17.03.1931: «Покойный Ф. Злоцкий, будучи, в конце концов, горячим русским патриотом локального масштаба ничего общего с украинцами не имел.»" 
  14. ↑ Фізеші О. Й. (2016). Початкові школи Закарпаття в системних освітніх трансформаціях другої половини ХІХ – початку ХХІ століття. Київ: Міністерство науки і освіти України. Національний педагогічний університет імені М. П. Драгоманова. pp. 46–47. https://npu.edu.ua/images/file/vidil_aspirant/dicer/D_26.053.01/dis_fizeshi.pdf. "(Ф. 309 «Научное товарищество Т. Г.Шевченко во Львове», оп. 1, спр. 1368 «Работа Злоцкого Теодозия «Граматика Карпаторуського языка». Рукопись. 1883 г.»)" укр.
  15. ↑ Павел Р. Маґочій (2021-07-26). Чловек, што остал президентом європской республикы. Григорий Игнатий Жаткович. Річник Руской Бурсы. 16 (2020). pp. 207–240. doi:10.12797/RRB.16.2020.16.06. https://journals.akademicka.pl/rrb/article/view/2356. 
Обтримане з "https://rue.wikipedia.org/w/index.php?title=Теодозий_Злоцкый&oldid=133643"