1984

1984 — переступный рік, котрый ся зачінав у недїлю в ґреґоріаньскім календарю. То є 1984. рік нашого лїточіслїня, 984. рік II. тісячроча, 84. рік XX. стороча, 5. рік 1980. років.

ОЗН выголосила 1984. рік Роком Жены в Южній Африцї.

Подѣи

• Сесь рік быв вказаный Джорджом Орвелом як час дії ёго вызначного антіутопічного роману «1984».
• Польскый етноґраф Антоній Крог вєдно з русиньскым актівістом Петром Трохановскым зорґанізовали першу в комуністічній Польщі выставу о Лемках (Łemkowie/Лемкы, Новый Сонч)

Януар

• 1. януара — Бруней ся став незалежным штатом.
• 3. януара — Річард Столмен зачав робити над GNU.
• 7. януара — Бруней ся став членом Асоціації штатів Южновыходной Азії.
• 10. януара — США і Ватікан зачали повноцїнны діпломатічны одношіня.
• 17. януара — у Стокгольмі ся зачала конференція о роззброїню за участи 35 штатів.
• 18. януара — выбух на угольній бани в Омутї (остров Кюсю, Японія). Умерло 83 людей.
• 24. януара — на рынку ся зъявив першый Apple Macintosh.

Фебруар

• 3. фебруара — одштартованя америцького ракетоплану Челенджер (вернув ся на Землю 11. фебруара).
• 8. фебруара до 19. фебруара — зачали ся XIV. Зимны Олімпійскы гры в Сараєві (Югославія).
• 11. фебруара — Іраньско-ірацька война: ірацька воєньска авіація зачала бомбардовати іраньскы міста.
• 13. фебруара — по смерти Юрія Андропова новым ґенералным секретарём ЦК КПСС ся став Константин Черненко.
• 26. фебруара — наморна піхота США одышла з Бейрута (Лібанон).
• 29. фебруара — премєр-міністер Канады Пєр Трюдо оголосив свій одход з посту.

Марец

• 5. марца — Іран обвинив Ірак з хоснованя хемічной збрани; ОЗН одсудив єй хоснованя 30. марца.
• 6. марца — зачав ся штрайк брітаньскых баників, котрый тырвав рік.
• 14. марца — председа Шін Фейн Джері Адамс і 3 іншых были тяжко зранены в часї озброєного нападу, орґанізованого ірьскыма лоялістами.

Апріль

• 2. апріля — одштартованя совєтьской весмірной выправы Союз Т-11 з першым індіцькым козмонавтом Ракешом Шармом.
• 4. апріля — презідент США Роналд Рейґан вызвав к міджінародному заказу хемічной збрани.
• 12. апріля — палестиньскы терорісты захопили ізраільскый автобус із заятыма. Ізраільскы шпеціалны силы взяли автобус і ослободили заятых. Пізнїше было розознано, же двоє терорістів были забиты уже по роззброїню, што запрічінило шкандал.
• 13. апріля — Індія зачала Операцію Меґдут, котра мала за наслїдок переход векшыны ледняка Сячен у Кашмірі під індіцьку контролю.
• 17. апріля — брітаньска поліцайтка сконала од обстрїлу з облаків лібійской амбасады в часї антілібійской демонштрації в Лондонї.
• 19. апріль — принята нового Австралійского гімна і заміна націоналного гімна «Боже, хрань кральовну».

Май

• 5. мая — на конкурзї Евровізія в Люксембурзї выграла шведьска поп-капела Herreys з піснёв Diggy-Loo, Diggy-Ley.
• 8. мая
  • Совєтьскый союз оголосив бойкот лїтнёй Олімпіады 1984 у Лос Анджелесї (США).
  • десятник Деніс Лорті забив трёх і ранив тринадцятёх особ у будові Народного згромаждїня Квебеку (Канада).
• 12. мая — отворила ся Світова выстава в Новім Орлеанї (США).

Юн

• 5. юна — індіцька влада зачала Операцію Синя звізда, у часї котрой быв захопленый Золотый храм у Амрітсарї (Індія), святилище сікгів, померло од 450 до 2 тісяч людей.
• 6. юна — совєтьскый проґраматор Алєксєй Пажитнов створив компютерову гру Тетріс.
• 27. юна — у фінале фотбалового шампіонату Европы в Франції гостителї выграли в Іспанії 2:0.
• 30. юна — 17. премєр-міністром Канады ся став Джон Тернер.

Юл

• 14. юла — на парламентьскых вольбах у Новім Зеландї премєр Роберт Малдун терпить тяжку поражку од Девіда Лонґі, лідра лейборістів.
• 25. юла — Свєтлана Савіцкая ся стала першов женов, котра выступила до отвореного весміру (з орбіталной станіцї Салют 7).
• 28. юла до 12. авґуста — зачали ся XXIII. Лїтнї Олімпійскы гры в Лос Анджелесї (США).

Авґуст

• 4. авґуста — африканьска републіка Верьхня Волта змінила свою назву на Буркіна Фасо.
• 11. авґуста — презідент США Роналд Рейґан, роблячі пробу голосу перед передачов на радіо, фіґлёвно повів: «Краяне, я радый дати вам знати, же-м підписав закон о поставлїню Росії мімо закона навікы. Бомбардованя ся зачне о пять минут.».
• 21. авґуста — півміліона людей вышли на демонштрацію проти режіму Фердінанда Маркоса в Манілї (Філіпіны).
• 30. авґуста — першый лїт ракетоплана Діскавері (до 4. септембра).

Септембер

• 4. септембра
  • Проґресівно-конзерватівна партія Канады з єй лідром Браяном Малруні, выграла 211 місць у Нижнїй палатї, сформовавши владу з найбівшов векшостёв у історії Канады.
  • на общіх вольбах у Нікараґуа выграла Сандіновска фронта народного ослободжіня.
• 5. септембра — Западна Австралія стала послїднїм австральскым штатом, котрый заказав кару смерти.
• 17. септембра — Франція з Лібіёв заключіли договор о стягнутю озброєных сил обидвох штатів з теріторії Чаду до середины новембра.
• 20. септембра — Хізбалах выбухнула авто попри амбасадї США в Бейрутї (Лібанон), умерло 22 людей.
• 26. септембра — Кітай і Великобрітанія підписали договор о вернутю Гонґ Конґу Кітаю в 1997. роцї.

Октобер

• 5. октобра — на ракетопланї Челенджер у козмос полетїв першый канадьскый козмонавт Марк Ґарно.
• 11. октобра — Кетрін Салівен ся стала першов америцьков козмонавтков, котра выступила до отвореного весміру (лїт на ракетопланї Челенджер).
• 12. октобра — Дочасна ірьска републіканьска армія вчінила пробу о атентат премєр-міністеркы Споєного Кралёвства Марґарет Тетчер у готелї в Брайтонї (Споєне Кралёвство).
• 15. октобра — Йозеф Псотка вышов на верьх горы Еверест. Він став найстаршым чоловіком на Еверестї у своїй добі, а тыж першым Словаком на Еверестї вєдно із Золтаном Демяном.
• 19. октобра — польска тайна поліція арештовала Єжи Попелушка, католицького священика, котрый подпоровав Солідарность. Пак го нашли мертвым (30. октобра).
• 25. октобра — послїдня кара смерти в Турції.
• 26. октобра — одбыла ся премєра філму Термінатор (США).
• 31. октобра — премєрка Індії Індіра Ґанді забита двома своїма варташами-сікгами. Зачінають ся бунты проти сікгів.

Новембер

• 4. новембра — Брітаньске кралёвске лїтецтво зачінать давати потравины в етіопску провінцію Тіґрай, де люде терпіли голод.
• 7. новембра — урядуючій презідент США Роналд Рейґан другыраз выграв презідентьскы вольбы.
• 19. новембра — выбухы і пожары на ропнім складї PEMEX у Мексіко Сіті забили дас півтісячі людей.
• 30. новембра — Тіґры ослободжіня тамільского Іламу зачали забиваня Сінгальців на северї і востоцї Срі Ланкы; забито 127 людей.

Децембер

• децембер — Кенія і Сомальско підписали міровый договор у Каїрї (Еґіпт). Подля договору Сомальско зрекло ся своїх теріторіалных претензій на Северовыходну провінцію Кенії. Одношіня міджі двома країнами зачали ся злїпшовати.
• 3. децембра — Бхопальска катастрофа: выбух на хемічній фабрицї і вытїканя їдоватых матеріалів запрічінило моменталну смерть бівше як 3 тісяч людей і пізнїшу смерть понад 20 тісяч людей. Єдна із найтяжшых промысловых катастроф у історії.
• 4. децембра — Хезболах унесли кувейтьскый особный ероплан і забили 4 пасажірів.
• 19. децембра — Кітай і Великобрітанія підписали декларацію о будучности Гонґ Конґу.
• 28. децембра — совєтьска ракета впала в озеро Інаріньярві в фіньскім Лапоньску. Фіньскый уряд розголосив то 3. януара 1985.

Уродили ся

• 25. януара — Робінё, бразільскый фотбаліста
• 5. фебруара — Карлос Тевез, арґентіньскый фотбаліста
• 24. фебруара — Філіп Шебо, словеньскый фотбаліста
• 26. фебруара — Емануел Адебайор, тожскый фотбаліста
• 10. марца — Олівія Вайлд, америцька геречка
• 20. марца — Фернандо Торес, іспаньскый фотбаліста
• 8. апріля — Юлія Ліптакова, словеньска моделка
• 8. мая — Максім Серґеёвіч Марцінкевіч, російскый актівіста, ідеолоґ неонацізму.
• 11. мая — Андрес Іньєста, іспаньскый фотбаліста
• 9. юна — Веслі Снейдер, нідерландьскый фотбаліста
• 1. авґуста — Бастіян Швайнштайґер, нїмецькый фотбаліста
• 21. авґуста — Алізе, французьска співачка
• 15. септембра — прінц Гарі
• 27. септембра — Авріл Лавінь, канадьска співачка
• 3. октобра — Ешлі Сімпсон, америцька співачка
• 25. октобра — Кейті Пері, америцька співачка
• 14. новембра — Марія Шеріфовіч, серьбска співачка, вітязка конкурзу Евровізія в 2007. роцї
• 22. новембра — Скарлет Йогансон, америцька геречка
• 7. децембра — Роберт Кубіца, першый польскый пілот Формулы 1
• 15. децембра — Мартін Шкртел, словеньскый фотбаліста
• 22. децембра — Basshunter, співак
• 30. децембра — Леброн Джеймс, америцькый баскетбаліста

Умерли

• 7. януара — Алфред Кастлер, французькый фізік, лавреат Нобелівской премії (нар. 1902)
• 23. януара — Евґений Кочиш, русиньскый писатель і редактор (нар. 1910)
• 3. фебруара — Юрко Колинчак, русинскый спѣванкарь, приповѣдкарь, збератель фолклора (нар. 1909)
• 9. фебруара — Юрій Андропов, ґенералный секретарь ЦК КПСС (нар. 1914)
• 21. фебруара — Міхаїл Шолохов, російскый писатель, лавреат Нобелівской премії (нар. 1905)
• 25. юл — Володимир Караткевіч — білоруськый писатель, поет, публіцист.
• 8. апріля — Пётр Капіца, російскый фізік, лавреат Нобелівской премії (нар. 1894)
• 10. юна — Петро Сова, русиньскый політік і публіціста (нар. 1894)
• 14. октобра — Мартин Райл, брітаньскый астроном, лавреат Нобелівской премії з фізікы (нар. 1918)
• 20. октобра
  • Карл Фердінанд Корі, чеськый біохемік, лавреат Нобелівской премії (нар. 1896)
  • Пол Дірак, анґліцькый фізік, лавреат Нобелівской премії (нар. 1902)
• 2. новембра — Владимир Колєсар, русиньскый малярь і керамік (нар. 1930)