Мария Кюри: Роздїлы міджі ревізіями
Вилучено вміст Додано вміст
Немає опису редагування |
Немає опису редагування |
||
Рядок 32:
| signature_alt =
| website =
| Commons =
}}
'''Мария Кюри-Склодовска''' (*[[7. новембер]] [[1867]], [[Варшава]], [[Царство Польске]], [[Російска імперія|Российска империя]] – †[[4. юл]] [[1934]], [[Пасси]], [[Верхня Савойя]], [[Франція|Франция]] — вызнамна французска учена польского походжѣня, котра експериментовала в области [[Фізіка|физикы]] и [[Хемія|хемии]]. Вызнаменана [[Нобелівска премія|Нобеловыма наградами]]: з [[Фізіка|физикы]] (1903) и [[Хемія|хемии]] (1911),<ref name="Nobel Laureate Facts">
Рядок 45:
==Полоний, радий и Нобеловы награды==
[[Пьер Кюри]] быв докторандом у [[Анри Бекерел|Анри Бекерела]], котрый в року 1896 объявив непознате вызарьованя («зарѣ Бекереля»), котре емитовали урановы минералы. Мария гледала тему про свою докторску роботу, и Бекерел понукнув ей выгледати, чом в дакотрых урановых минералах е вызарьованя высше, неж бы то мало быти, судячи з подѣлу урана в тых минералах. Робота вызерала неатрактивно и потребовала много рутинной праци з роздѣльованьом елементох. Але Марию то не одстрашило. До ей роботы прилучив ся и Пьер. [[18. юл]]а [[1898]] появили научну роботу в котрой ознамили, же нима выявленый новый [[Хемічный елемент|хемичный елемент]] [[полоний]] з атомовым числом 84, а [[26. децембер|26. децембра]] [[1898]] сполы з [[Густав Бемон|Густавом Бемоном]] голосили объявлѣня наступного нового [[Хемічный елемент|хемичного елемента]] — [[Радий|радия]], атомове число 88.<ref>Brzozowski 2012, с. 6.</ref> Тоты одкрытя выяснили природу непознатого вызарьованя, котре достало назву радиация, {{Реф-инфо|лат.|латина}} radiatio, а властность урановых минералох — ''радиоактивность''. В року 1903 [[Анри Бекерел|Бекерел]] и супругы Кюри достали Нобелову награду з [[Фізіка|физикы]] за одкрытя радиоактивности. Року 1911 Мария Кюри-Склодовска уже сама достала другу Нобелову награду, тот раз з [[Хемія|хемии]], за выдѣлѣня чистого [[Радий|радия]] в кришталичной подобѣ.
==«Живот укладать ся зле»==
Рядок 54:
[[19. апріль|19. апрѣля]] [[1906]] загынув [[Пьер Кюри]] под колесами конного накладового воза. [[13. май|13. мая]] [[1906]] достала его пост на универзитѣ и так стала ся первов професорков [[Парижска универзита|Парижской универзиты]].<ref name="ЕВ">Encyclopædia Britannica...</ref>
В року 1911 зголосила свою кандидатуру до Французской Академии Наук, але не была выбрана, хоть на тот час была уже Нобелова лавреатка, лавреатка Французской Академии Наук, гонорова докторка наук универзит в [[Единбург]]у, [[Женева|Женевѣ]], [[Манчестер]]у, членка Академий Наук в [[Санкт-Петербурґ|Петербургу]], [[Болония|Болонии]], [[Прага|Празѣ]], Академии Умѣлств в [[Краков]]ѣ. Академикы зостали на [[Сексізм|сексистичных]] и [[Ксенофобия|ксенофобных]] позициях.<ref>Hurwic 2008, с. 75–77.</ref>
Основала [[Инштитут Кюри]] в [[Паріж|Парижу]] (1913) и [[Центер онкологии — инштитут Марии Склодовской-Кюри]] в [[Варшава|Варшавѣ]] (1932). ▼
▲Основала [[Инштитут Кюри]] в [[Паріж|Парижу]] (1913), з котрого пак вышли еще четверо Нобеловых лавреатох,<ref>Sobieszczak-Marciniak 2011 ↓, s. 108–123.</ref> и [[Центер онкологии — инштитут Марии Склодовской-Кюри]] в [[Варшава|Варшавѣ]] (1932).
Концьом 1920-х рокох здоровя ученой ся погубило, зачала тратити слух и зрок.<ref>Giroud 1987, с. 245.</ref> Умерла на левкемию в санаторию Сансельмо в [[Пасси]] [[4. юл]]а [[1934]].
==Жерела и одказы==
Рядок 61 ⟶ 65:
* [https://www.britannica.com/biography/Marie-Curie Marie Curie, Polish-born French physicist. //Encyclopædia Britannica.] {{Реф-инфо|англ.|по английскы}}
* Françoise Giroud: Maria Skłodowska-Curie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987, seria: Biografie Sławnych Ludzi. ISBN 83-06-01328-X. {{Реф-инфо|поль.|по польскы}}
* Józef Hurwic: Maria Skłodowska-Curie i promieniotwórczość. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Sobkowskiej, 2008. ISBN 83-88287-58-3. {{Реф-инфо|поль.|по польскы}}
* Iwona Kienzler: Maria Skłodowska-Curie. Złodziejka mężów. Życie i miłości. Warszawa: Bellona, 2016. ISBN 978-83-1114157-5. {{Реф-инфо|поль.|по польскы}}
* Maria Skłodowska-Curie: Autobiografia i wspomnienia o Piotrze Curie. Warszawa: Dom Wydawniczo-Promocyjny GAL, 2004. ISBN 978-83-921882-8-5. {{Реф-инфо|поль.|по польскы}}
* Małgorzata Sobieszczak-Marciniak: Maria Skłodowska-Curie, Kobieta wyprzedzająca epokę. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7763-113-3. {{Реф-инфо|поль.|по польскы}}
== Референции ==
| |||